تماشای مکان‌های تاریخی و باستانی شگفت‌انگیز برای علاقه‌مندان به این مکان‌ها بسیار لذت‌بخش است. وسعت و تنوع معماری تاریخی ایرانی شگفت‌انگیز است. کاشی‌کاری‌های زینتی و شاهکارهای مهندسی هوشمندانه، حاکی از قدرت معماری ایرانی طی قرون متمادی‌اند.
جاذبه‌های دیدنی چابهار محدود به جاذبه‌های طبیعی آن نمی‌شود. چابهار با داشتن آثار تاریخی فراوان از جمله مسجد جامع تیس، قلعه پرتغالی‌ها، گورستان و مقبره‌های تاریخی و… سالانه پذیرای گردشگران زیادی است. در این مقاله با ما همراه باشید تا با مهم‌ترین مکان‌های تاریخی چابهار آشنا شوید.
مسجد جامع تیس، مسجد تک مناره
مسجد جامع تیس که متعلق به دوران صدر اسلام است از ارزشمندترین جاذبه‌های تاریخی و دیدنی چابهار است. این مسجد از نظر سبک معماری شباهت زیادی به مساجد هند و پاکستان دارد. مناره و گنبدهای مسجد با رنگ‌‌های سبز و قرمز همانند یک تابلوی زیبا طراحی و رنگ‌آمیزی شده است. درب‌ها با شیشه‌‌کاری‌های زیبا و رنگارنگ جذابیت خاصی به مسجد داده‌‌اند.
مسجد جامع تیس
مسجد جامع تیس همانند دیگر مساجد اهل تسنن، یک مناره دارد و با نام مسجد تک مناره نیز شناخته می‌شود. این مسجد دومین مسجدی است که پس از اسلام در ایران ساخته شده.
آرامگاه سیدغلام رسول
آرامگاه سید غلام رسول، یکی از زیارتگاه‌های معروف در چابهار است که قدمت آن به سال ۴۵۶ هجری قمری بازمی‌گردد. ساختمان سفید رنگ مقبره بسیار زیباست و به سبک هندی ساخته شده است. این آرامگاه، مورد توجه مردم چابهار و هند بوده است و حکایتی بس شنیدنی در دل خود دارد.
آرامگاه سیدغلام رسول
روایات متفاوتی در مورد این آرامگاه وجود دارد گروهی معتقدند سیدغلام یک فرد نامدار و شیعه مذهب و برخی دیگر اعتقاد دارند ایشان مطربی دوره‌گرد بوده. سیدغلام که فردی هندی بوده در شب عروسی خود با یک دختر چابهاری به بسر مرگ می‌افتد. لحظاتی قبل از مرگ سیدغلام از همه مردم می‌خواهد که به جای سوگواری بر سر مزارش ده شبانه روز رقص و پایکوبی کنند. مراسمی که به یک سنت تبدیل می‌شود و هر سال پانزدهم ذی القعده در این آرامگاه اجرا می‌شود.
گورستان جن، جن سنط
قبرستانی مرموز در روستای تیس که در دامنه کوه پیل‌بند واقع شده است. در این قبرستان قبرها در کنار هم بر روی سطحی صخره‌ای حفر شدهاند. اعتقاد و باورهای مردم محلی با سکوت اسرار‌آمیز قبرستان پیوند خورده و سوال‌های زیادی مطرح می‌شود. اینکه چرا این قبرها بر روی سنگ حفر شده و چه کسی این قبرها را حفر کرده، به رمزآلود بودن این قبرستان می‌افزاید.
گورستان جن
مردم محلی به این گورستان جن‌سنط می‌گویند. آن‌ها اعتقاد دارند که این قبرها به جن‌ها تعلق دارد و توسط آن‌ها حفر شده است. مردم معتقدند که جن‌ها مردگان خود را در این سنگ‌ها دفن کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند شب هنگام جن‌ها بر سر قبرهای مردگان خود به مرثیه سرایی می‌پردازند. آن‌ها باور دارند هر کس که شبانگاه به این گورستان برود، مورد نفرین جن‌ها قرار می‌گیرد و بعد از چند روز می‌میرد.
قدمگاه خضر چابهار
خضر یکی از مردان بزرگ و خوش‌نام چابهار بوده که مورد احترام زیاد بومیان است. قدمگاه خضر در جنوب غربی چابهار در محلی به نام سپوزه قرار دارد. مردم محلی اعتقاد دارند خواجه خضر زنده و حامی دریا، لنج‌ها و قایق‌هاست. در قدیم مراسم خاصی در این قدمگاه برپا می‌شد و پیروان خواجه به زیارت آن حضرت می‌پرداختند.
قدمگاه خضر چابهار
مردم برای نشان دادن ارادت خود به خواجه در قدمگاه خرما، حلوا خیرات می‌دهند و گوسفند قربانی می‌کنند. روشن کردن شمع پس از پایان سفر و رسیدن به ساحل توسط دریانوردان در قدمگاه خضر مرسوم است.
غارهای سه گانه و معبد بان‌مسیتی
از دیگر جاذبه‌های تاریخی چابهار که جذابیت زیادی دارد غارهای بان‌مسیتی است. غارها در دامنه کوه شهبازبند، حدود ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین قرار دارند. غارها ترکیبی از دو غار طبیعی و تاریخی در کنار هم هستند که غار طبیعی دارای ظاهری نیم دایره‌ای است که با تراشکاری درون غار گسترش یافته و وسعت بیشتری برای بازدید پیدا کرده است. در درون غار طبیعی آرامگاهی مکعب شکل و صندوقچه‌ای به ارتفاع چهل سانتیمتر دیده می‌شود. روی دیوارهای سه طرف گنبد، با جوهر قرمز و بنفش، خطوط و علاماتی وجود دارد که بیشتر به خط هندی شباهت دارد.
غارهای بان‌مسیتی
کنده‌کاری‌هایی روی سقف و بدنه غار دوم که با فاصله کمی از اولین غار قرار گرفته، وجود دارد. غار سوم نیز در فاصله پنجاه متری از غار اصلی قرار دارد و در آن می‌توان حفره بزرگی را دید که گویی به درون غار راه داشته است. در زبان بلوچی، واژه بان به معنای مرد صالح، خداپرست و تارک دنیاست و مسیتی، معبد و پرستشگاه معنی می‌شود. به نظر می‌رسد این غارها عبادتگاهایی مقدس برای انجام اعمال مذهبی بوده‌اند. حتما در سفر به چابهار از این جاذبه گردشگری چابهار نیز دیدن نمایید.
ساختمان تاریخی تلگرافخانه چابهار
ساختمان قدیمی تلگرافخانه، قدیمی‌ترین بنای مدرن منطقه است. در اواخر دوران قاجار برای رونق دریانوردی و ایجاد ارتباط بین هند و ایران بنای مذکور توسط انگلیسی‌ها بنا شد. این بنا، ساختمانی با نام بنلگو با ویژگی‌های معماری نواحی گرمسیری است.
ساختمان تاریخی تلگرافخانه
بنای تلگرافخانه از معدود بناهایی است که در زمان حکومت قاجار در این بندر ساخته شد. بنایی دو طبقه که سقف آن با استفاده از تیرک‌های چوبی استوار شده و کف اتاق‌ها، راه پله‌ها و پاگردها از الوارهای چوبی نقش گرفته. آنچه باعث تمایز این بنای زیبا شده وجود سایه‌بان‌های شیروانی، سفالی و قوس‌های هلالی است. این اثر منحصر به فرد در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
موزه محلی چابهار
موزه محلی چابهار یکی از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی چابهار است. ساختمان موزه محلی چابهار در قدیم فرمانداری چابهار بوده و قدمت آن به عصر قاجار می‌رسد. بنایی به وسعت حدود ۶۵۰ متر مربع بر روی سکویی به ارتفاع ۱٫۵ متر ساخته شده که دارای سه درب ورودی است. بنا در دو طبقه به وسیله سکویی با سقف چوبی و ستون آهنی محصور شده است.
موزه محلی چابهار
این موزه شامل دو بخش صنایع دستی و آثار تاریخی شهر چابهار است. طبقه اول موزه شامل آثار تاریخی است که در منطقه کشف شده و طبقه دوم شامل موزه مردم شناسی و اسناد و کتاب‌های تاریخی است.
مسجد جامع دزک چابهار
مسجد جامع دزک یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی چابهار است که در سه کیلومتری شرق سراوان واقع شده. برای ساخت بنا از خشت خام و برای پوشاندن سقف آن از تنه و ساقه درخت خرما استفاده شده است. قدمت مسجد با توجه به نوع معماری مسجد که به سبک معماری خراسانی مشهور است، به احتمال زیاد به قرون اولیه اسلام برمی‌گردد.
مسجد جامع دزک
مسجد به سبک خراسانی و با نقشه‌ای مشابه مسجد تاریخانه دامغان ساخته شده است. ساختمان مسجد در حال حاضر از دو قسمت شبستان تابستانی در غرب و شبستان زمستانی در شرق دو هجره موصول به هم، و یک چله‌خانه برای معتکفین و عابدین در زیر هجره دوم تشکیل شده است. این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه پرتغالی‌های چابهار
یکی از مشهورترین قلعه‌های پرتغالی در ایران، قلعه پرتغالی‌های چابهار است که به قلعه تیس نیز معروف است. دورانی که پرتغالی‌ها برای استعمار جزایر و سواحل جنوبی ایران آمده بودند این قلعه‌ها را ساختند تا از آن‌ها در برابر شورش‌های احتمالی محلی‌ها محافظت کنند. قلعه، بر روی تپه‌ای در کنار دریا ساخته شده است. چهار برج مدور دورتادور این قلعه بود که نگهبان‌ها بر روی آن نگهبانی می‌دادند. در زمان طوفانی بودن خلیج نیز این برج‌ها نقش فانوس دریایی برای کشتی‌ها را داشتند.
قلعه پرتغالی‌ها
در داخل قلعه، آب انبارهایی دیده می‌شود که از جنس سنگ و ساروج و گچ ساخته شدهاند. همچنین، چاهی نیز در بیرون قلعه وجود دارد که با سنگ و ساروج محکم شده در دل صخره ایجاد شده است. سقف قلعه در گذشته پوشیده از چوب بود اما اکنون اثری از این سقف وجود ندارد. قلعه پرتغالی‌های یک منار آجری هم داشت که تزئیناتش شباهت زیادی به آثار سلجوقی دارد. بیشتر این تزئینات اکنون از بین رفته و خراب شدهاند.
قلعه پیروز‌گت چابهار
قلعه پیروز‌گت در پنج کیلومتری شمال‌غربی چابهار در روستای تیس قرار دارد و متعلق به دوران اشکانیان و ساسانیان است. این قلعه بر فراز تپه‌ای در میانه دره تیس واقع است. از برج‌ها آثاری در ضلع شمالی و جنوبی باقی مانده. دو اطاق کوچک به منظور دیدبانی در قسمت ضلع شمالی روی یک گوشواره زمین مانند دو طبقه واقع شدهاند. بلندترین قسمت قلعه بر روی همین گوشواره است و بر اطراف اشراف دارد.
قلعه پیروز‌گت چابهار
در گوشه‌های شرقی و غربی در مرکز حیاط قلعه آثاری از سکوهای بلند که از سنگ تراشیده ساخته شدهاند آشکار است. بخش‌هایی که باقی مانده نشان دهنده محلی برای اجتماع، عبادت یا نشستن اهل قلعه در یک جلسه است. سنگ‌های به کار رفته در بناها غیر آهکی هستند اما جنس خود تپه آهکی و سیلیسی می‌باشد.
قلعه تاریخی بلوچ چابهار
قلعه بلوچ گت در پنج کیلومتری شمال غربی تیس جای دارد. این قلعه بر بالای کوهی بلند قرار گرفته و آثار دیوار قلعه و یک برج دیده‌بانی از آن بر جای مانده‌است. بقایای دو آرامگاه هرمی‌شکل برجسته که از نوع آرامگاه‌های اسلامی هستند و با سنگ و ساروج بنا شدهاند دیده می‌شود. همچنین آثاری از دیوار و حصارو قلعه در اطراف محوطه اصلی و محوطه قلعه بالایی نیز باقی مانده است.
قلعه بلوچ چابهار
چندین چاه به منظور تأمین آب مورد نیاز قلعه در صخره کنده شدهاند. همچنین آب انبارهایی از جنس سنگ و ساروج و گچ در درون صخره ساخته شده که در هنگام نیاز ضروری، آب مورد نیاز درون دژ را تأمین می‌کرده‌اند. از ویژگی‌های ممتاز این قلعه آبرسانی، دید کافی به دریا و دور بودن از دسترس مهاجمان بوده است.
قلعه تاریخی انوشیروان چابهار
در چابهار مناطق و بناهای تاریخی بسیاری می‌توانید مشاهده کنید که قلعه انوشیروان یکی از آن هاست. قلعه انوشیروان در روستایی با نام باهوکلات در بخش دشتیاری قرار دارد. انوشیروان خان از قوم گیچکی حدودا ۳۰۰ سال پیش به باهوکلات مهاجرت کرده و در آنجا قلعه انوشیروان را می‌سازد.
قلعه انوشیروان چابهار
زمانی که شما برای بازدید قلعه انوشیروان به این منطقه سفر می‌کنید، آنچه به فراوان مشاهده می‌کنید موز و تمساح است. موز که بیشترین محصول کشاورزی این منطقه است و تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی که در رودخانه باهوکلات ساکن هستند.
محوطه تاریخی دمب کوه چابهار
محوطه باستانی دمب کوه در کنار روستای بلورمچی در دهستان باهوکلات و بخش دشتیاری شهرستان چابهار قرار دارد. قدمت محوطه تاریخی به حدود پنج هزار سال پیش بازمی‌گردد.
محوطه شامل بخش‌های مختلف شامل منطقه مسکونی، منطقه صنعتی و گورستان سنگی می‌باشد.
محوطه باستانی دمب کوه
این محوطه دارای گورستان بسیار وسیعی است که پوشیده از قبور سنگی می‌باشد. این قبور به صورت اتاقک‌های سنگی به ابعاد یک در یک متر، دو در یک‌و‌نیم متر و دو در دو متر می‌باشد. این اتاقک‌ها مسقف می‌باشند و برخی قبور دارای درب ورودی می‌باشند.